ŚWIETLICA PRZYRODNICZA
Chcesz dowiedzieć się, co robić z dziećmi, z przyjaciółmi „na polu”?
Chcesz poznać ciekawe możliwości współpracy z dziećmi w przyrodzie i posłuchać o doświadczeniach praktyczek i praktyków edukacji przyrodniczej?
Chcesz miło spędzić czas w towarzystwie osób, które z czułością myślą o świecie dookoła nas?
Chcesz być częścią grupy, która testuje różne propozycje działań w przyrodzie i z przyrodą?
Zapraszamy do Świetlicy Przyrodniczej realizowanej w ramach Laboratorium „Klimat na Przyrodę”!
Spotkania Świetlicy Przyrodniczej skoncentrowane będą na możliwościach współpracy z dziećmi w przyrodzie w oparciu o przynależne dzieciom i dorosłym prawa (także prawo do przyrody!). Przyjrzymy się także możliwościom eksplorowania przyrody w warunkach regulowanych obostrzeniami związanymi z pandemią.
Planujemy sześć spotkań świetlicowych w rytmie codwutygodniowym. Każde spotkanie potrwa dwie godziny i będzie prowadzone przez internet (przy użyciu platformy Zoom). Spotkania świetlicowe poprowadzą doświadczeni praktyczki i praktycy edukacji i eksploracji przyrodniczej.
Każde spotkanie będzie obejmowało:
– dzielenie się własnymi doświadczeniami, praktykami i przemyśleniami przez prowadzące i prowadzących;
– prezentację przygotowanych przez prowadzące i prowadzących propozycji zadań i działań do samodzielnej realizacji z dziećmi, młodzieżą i dorosłymi w przyrodzie lub z przyrodą;
– otwartą dyskusję z prowadzącymi, w której można będzie wziąć udział lub po prostu posłuchać.
Nieważne, ile masz lat, jaka jest Twoja aktywność w przyrodzie, co wiesz, a czego nie wiesz – wpadaj! Z niczego nie egzaminujemy, o nic nie dopytujemy, angażujesz się na tyle, na ile masz ochotę i czas. Możesz wziąć udział w jednym, dwóch spotkaniach… albo w całym cyklu – to zależy od Ciebie.
Liczba miejsc na każdym spotkaniu jest ograniczona do 30.
Każdorazowo temat konkretnego spotkania świetlicowego będzie podany z tygodniowym wyprzedzeniem, wtedy także uruchomimy zapisy na dane wydarzenie.
Program
27 sierpnia, godz. 14.00–16.00
Świetlica z Magdą Kuś z pracowni „Z Barwinkiem”
Temat: O towarzyszeniu w docenianiu świata
Opis spotkania: Spotkanie będzie okazją do przyglądnięcia się temu, o czym czasem myślimy jako pobocznych czy dodatkowych skutkach bycia w przyrodzie. Porozmawiamy nie tylko o relacjach międzyludzkich, ale także o relacjach ze światem. Spróbujemy poeksplorować pogranicze kultury i natury oraz sprawdzić, czy ono w ogóle istnieje. Będziemy mówić o doświadczaniu świata i towarzyszeniu ludziom w takich działaniach, o małych wędrówkach, światoczułych zabierajkach i tym, że przyroda jest przestrzenią wszechstronną. A to wszystko także w kontekście praw dzieci.
13 sierpnia, godz. 14.00–16.00
Świetlica z Mają Głowacką i Bogdanem Ogrodnikiem z Pracowni Edukacji Żywej
Temat: Podążanie ścieżką jeleni – leśne warsztaty „pierwszego kontaktu” dla dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym
Opis spotkania: Od wielu lat prowadzimy zajęcia z dziećmi w lesie i wiemy, że las jest dla nich absolutnie niezwykłym miejscem, pełnym tajemnic i dziwów. W odpowiednio zaaranżowanym czasie każdy znaleziony grzyb, każda mrówka czy pająk – są częścią cudownej historii rozgrywającej się w lesie. Nie chodzi tylko o to, żeby dorosły wskazywał najciekawsze zjawiska, ale – przede wszystkim – o to, aby odkrywały je dzieci. To dopiero jest prawdziwa przygoda!
Nasze zajęcia w lesie zawierają zarówno elementy przygody, jak i sprzyjające koncentracji obserwacje, prace manualne i zajęcia ruchowe. Traktujemy te zajęcia jako rodzaj profilaktyki syndromu deficytu natury. Przez ostatnich sześć lat w leśnych warsztatach wzięły udział tysiące dzieci ze szkół i przedszkoli miast, miasteczek i wsi.
Czy takie zajęcia z dziećmi można zrealizować w ciągu trzech godzin na terenach zielonych w mieście? Na nieużytkach, w lasach gospodarczych czy parkach? W czasie spotkania podzielimy się naszymi doświadczeniami, obserwacjami i założeniami, na jakich oparte są nasze leśne warsztaty „pierwszego kontaktu” dla dzieci w wieku 5–10 lat.
30 lipca, godz. 14.00–16.00
Świetlica z Kasprem Jakubowskim z Fundacji Dzieci w Naturę
Temat: Żabie Doły w Zielonkach – metamorfoza nieużytku
Opis spotkania: Żabie Doły w Zielonkach to przykład tego, jak zmienić osiedlowy, podmiejski nieużytek w ekoskwer – miejsce przyjazne dla człowieka i natury, gdzie człowiek może odbudować więź z lokalną przyrodą, ekosystemem, siedliskiem. To przykład udanej współpracy różnych partnerów – gminy, mieszkańców i organizacji pozarządowej. Stanowi też alternatywę dla konwencjonalnych, ingerujących w środowisko form przekształcania nieużytków i mikrobagien w nowe tereny zieleni i urządzone skwery. Kluczowe okazały się działania edukacyjne integrujące mieszkańców („Stacja Natura”), naturalny charakter, dzikość, odmienność i tajemniczość oraz odpowiednia promocja wszystkich działań w oparciu o media społecznościowe.
Jak przebiega ten proces metamorfozy zaśmieconego nieużytku w ekoskwer Żabie Doły w Zielonkach, jakie rozwiązania projektowe się sprawdziły? Czy „Stacja Natura” to szansa na ocalenie świata i odpowiedź na globalne wyzwania i problemy ekologiczno-społeczne? Jeżeli udało się w podkrakowskich Zielonkach, to znaczy, że takie działania mogą się sprawdzić wszędzie?…
16 lipca, godz. 14.00–16.00
Świetlica z Kasprem Jakubowskim z Fundacji Dzieci w Naturę
Temat: Mikrowyprawy w wielkim mieście: edukacja w miejskiej dżungli
Opis spotkania: Co to są mikrowyprawy? Dlaczego warto edukować w przestrzeni miasta i miejskiej przyrody lub – jak kto woli – „dziczy”? Na warsztatach zostaną pokazane pionierskie doświadczenia Fundacji Dzieci w Naturę w organizowaniu weekendowych mikrowypraw w naturę skierowanych przede wszystkim do rodzin. Wypracowana przez nas formuła mikrowypraw dla rodzin sprawdziła się w Krakowie i Warszawie – cieszą się dużą popularnością. Dlaczego taka edukacja ekologiczna? Skąd braliśmy inspiracje? Jak i gdzie ją organizować? Co to jest syndrom deficytu natury i jak mu przeciwdziałać?
2 lipca w godz. 14.00–16.00
Świetlica z Piotrem Firlejem z Krainy Podkowca i Wojciechem Sankiem z Muzeum Przyrodniczego w Ciężkowicach
Temat: Nocna opowieść – o tym, czego nie widać
Opis spotkania: Są małe, przelatują koło nas w nocy, spotykamy je w jaskiniach i w fortyfikacjach, pobudzają wyobraźnię zarówno dzieci jak i dorosłych. Jedni się ich boją, inni się z nimi zaprzyjaźnili. Kojarzymy je z mrocznymi historiami i legendami, z księgami magików, rzadziej – z czerwoną księgą zwierząt. Wiemy, jak wyglądają, ale niewiele o nich wiemy. Tymczasem… Podkowiec mały to wyjątkowy nietoperz, z którym warto poznać dzieci. Jak wyglądała spektakularna historia ochrony tego gatunku? W jaki sposób konkretni ludzie i miejsca pokochali Podkowca i co z tego wynikło? Jak zaprzyjaźnić się z nietoperzem w edukacji i animacji dzieci? Gdzie zaplanować wyjazd, by spotkać Podkowca i jak mu nie przeszkadzać?
18 czerwca w godz. 14.00–16.00
Świetlica z Elżbietą Urbańską-Kłapą i Jarosławem Klasiem z Nowohuckiego Laboratorium Dziedzictwa
Temat: Doświadczać, rozumieć, cenić, opiekować się. O angażowaniu dzieci i młodzieży w edukację przyrodniczą
Opis spotkania: Co łączy kulturę i przyrodę? Czym jest interpretacja dziedzictwa według Freemana Tildena, zrównoważony rozwój, ekologia dziedzictwa, idea laboratorium czy pojęcie krajobrazu kulturowego i antropocenu? I jak ta wiedza może przydać się w pracy z dziećmi i młodzieżą? Zapraszamy na pierwsze spotkanie Świetlicy Przyrodniczej. Opowiemy o tym, jak wykorzystać w pracy edukacyjnej i animacyjnej doświadczanie i interpretowanie otaczającego nas dziedzictwa przyrodniczego. Przedstawimy przykładowe inicjatywy, jakie można realizować z dziećmi i młodzieżą zarówno w odniesieniu do obszarów cennych przyrodniczo, jak i „zwykłych” terenów zieleni dookoła nas. Bazować będziemy na własnych praktykach związanych z doświadczaniem i ochroną Łąk Nowohuckich, a także działaniami opartymi na idei gamifikacji i wykorzystania gier w pracy z dziećmi i młodzieżą.
Rejestracja
Świetlica z Magdą Kuś z pracowni „Z Barwinkiem”
27 sierpnia, godz. 14.00–16.00
Temat: O towarzyszeniu w docenianiu świata
O prowadzących
Magdalena Kuś – edukatorka, trenerka interpretacji dziedzictwa, leśniczka, przewodniczka beskidzka. Od dziecka związana z Beskidem Niskim. Kierowała zespołami edukacyjnymi w Magurskim i Tatrzańskim Parku Narodowym. Obecnie prowadzi swoją pracownię edukacyjną „Z Barwinkiem”, w której towarzyszy ludziom w docenianiu świata. Nieustannie zachwycona dziką przyrodą.
Bogdan Ogrodnik – z pierwszego wykształcenia jestem fizykiem, ale dopiero kontakt z filozofią spowodował, że zacząłem rozumieć (a nie tylko wiedzieć), jaki jest (i może być) świat, w którym żyję. Podczas dwudziestu lat pracy w Instytucie Filozofii UŚ badałem i rozwijałem mało znane, ale niezwykle ważne dla współczesności nurty metafizyki, w których świat pojmowany jest organicznie, procesualnie i relacyjnie. W tym czasie napisałem cztery książki oraz kilkadziesiąt artykułów naukowych. Powołałem i nadal prowadzę Towarzystwo Metafizyczne im. A.N. Whiteheada.
Zostałem realizatorem Szkoły dla Rodziców i Wychowawców oraz absolwentem szkoły trenerów umiejętności psychospołecznych. Przeprowadziłem kilkadziesiąt warsztatów dla różnych grup wiekowych dzieci i młodzieży, dla nauczycieli, pedagogów szkolnych i studentów.
Byłem pomysłodawcą utworzenia Śląskiego Ogrodu Botanicznego w Mikołowie, a następnie jego wicedyrektorem do spraw nauki i edukacji. Na potrzeby nowoczesnej edukacji przyrodniczej opracowałem koncepcję zdarzenia edukacyjnego z wykorzystaniem filozofii organizmu, antropologii kulturowej oraz psychologii humanistycznej.
Obecnie wspólnie z Mają Głowacką prowadzimy fundację Pracownia Edukacji Żywej, w której rozwijamy programy oparte na koncepcji zdarzenia edukacyjnego łączące edukację przyrodniczą ze specyficznie rozumianą edukacją kulturową. Skierowane są do dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym oraz ich rodzin.
Maja Głowacka – od wielu lat zabieram ludzi do lasu. Uwielbiam obserwować, z jaką radością dzieci (a często i dorośli) przeżywają kontakt z naturą, chłoną przyrodę wszystkimi zmysłami. Jak ją odkrywają i chcą do niej wracać. Cieszę się, że mogę przeżywać to razem z nimi.
W każdym lesie czuję się jak u siebie w domu; to mój żywioł. Chcąc las lepiej poznać i ochraniać – zaczęłam go badać (mój doktorat dotyczył ekologii drzew), a pracując w Śląskim Ogrodzie Botanicznym, zajmowałam się programami czynnej ochrony przyrody. Jednak szybko zrozumiałam starą prawdę, że jednym z najlepszych sposobów ochrony przyrody jest edukacja. Taka, która nie tylko jest oparta na wiedzy, ale także pozwala na osobiste przeżywanie natury. Chronimy to, co pokochamy. Jestem również głęboko przekonana, że bliski kontakt z przyrodą jest niezbędny dla prawidłowego rozwoju i zdrowia ludzi. Opisany przez Richarda Louva syndrom deficytu natury pokazuje, jaką cenę płacą dzieci, ale i dorośli, kiedy tego kontaktu im brakuje.
Dlatego swoją pasją i wiedzą o lesie dzielę się z innymi i od ponad dwudziestu lat prowadzę leśne warsztaty dla dzieci i młodzieży, całych rodzin, edukatorów ekologicznych i nauczycieli.
Pięć lat temu wspólnie z Bogdanem Ogrodnikiem założyłam fundację Pracownia Edukacji Żywej, w której – realizując różne zajęcia przyrodnicze – zajmujemy się budowaniem i wzmacnianiem osobistej relacji ludzi z przyrodą (jak również relacji między ludźmi). Szczególnie lubię aranżować czas w przyrodzie dzieciom i ich rodzicom, zarówno w ramach kilkugodzinnych wyjść do lasu, jak i kilkudniowych wyjazdów w Beskidy – „Wiosny…”, „Lata…”, „Jesieni…” i „Zimy Leśnych Rodzin”.
Kasper Jakubowski – dr inż., architekt krajobrazu, trochę aktywista miejski i trochę naukowiec, grafik, edukator przyrodniczy. Współzałożyciel i prezes Fundacji Dzieci w Naturę. Inicjator miejskich rodzinnych spacerów przyrodniczo-edukacyjnych (mikrowyprawy w naturę). Autor licznych artykułów i audycji na temat edukacji ekologicznej dzieci w środowisku miejskim i syndromu deficytu natury. Współautor popularnych spacerowników dla dużych i małych po miejskiej przyrodzie: „Oswajamy przyrodę miasta i okolic”, „Mikrowyprawy nad Wisłę i nie tylko”, „Mikrowyprawy w Zieleń Warszawską”. Inicjator działań edukacyjnych w Żabich Dołach w Zielonkach i w ramach „Stacji Natura”. W swoich badaniach zajmuje się wykorzystaniem potencjału miejskich nieużytków w projektach parków nowej kategorii, tzw. prośrodowiskowych, i udostępnianiem miejskiej przyrody do celów edukacyjnych.
Piotr Firlej – mgr geografii i gospodarki przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, przewodnik beskidzki, pilot wycieczek, właściciel Centrum Usług Turystycznych i Przedsiębiorczości, autor projektu Przewodnik-Animator™, redaktor blogów turystycznych, inicjator wydarzeń turystycznych i krajoznawczych na Pogórzu Karpackim, autor przewodnika “Jej wysokość Brzanka”, w latach 2015-2018 as. ds. promocji Krainy Podkowca w projekcie LIFE Podkowiec +.
Wojciech Sanek – mgr inż. leśnictwa, kwalifikowany przewodnik turystyczny, wieloletni dyrektor Muzeum Przyrodniczego w Ciężkowicach, twórca scenariuszy ekspozycyjnych, laureat nagrody Złotego Podkowca za wkład w ochronę ostoi w Bukowcu oraz edukację dotyczącą nietoperzy, pomysłodawca i koordynator projektów z zakresu turystyki i kultury, autor artykułów przyrodniczych i turystycznych, publikacji „Zwierzęta Czerwonej Księgi Pogórza” oraz bajki „Papierowe skrzydła”, pasjonat malarstwa techniką akwarelową, ojciec trójki dzieci.
Jarosław Klaś – kulturoznawca, animator i menadżer kultury. Kończy pracę doktorską na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie o zarządzaniu dziedzictwem kulturowym na przykładzie Nowej Huty. Kieruje Nowohuckim Laboratorium Dziedzictwa w Ośrodku Kultury im. Cypriana Kamila Norwida w Krakowie, które zajmuje się dziedzictwem kulturowym i przyrodniczym, szczególnie w kontekście Nowej Huty. Prowadzi zajęcia z zakresu zarządzania kulturą dla studentów i słuchaczy studiów podyplomowych na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie i Uniwersytecie Ekonomicznym we Wrocławiu. Pomysłodawca i koordynator takich projektów jak „Korowód Nowohucki” (2016), „Alternatywny przewodnik po Nowej Hucie” (2017), „Nowa Huta – architektoniczny portret miasta” (2018), „Nowa Huta w kulturze – kultura w Nowej Hucie” (2019). Współpracuje z wieloma instytucjami kultury i organizacjami pozarządowymi. W 2019 roku był zaangażowany w powstanie publikacji Jaka zielona! Ekoprzewodnik po Nowej Hucie wydanej przez Fundację Fundusz Partnerstwa. W 2020 roku wraz z Elżbietą Urbańską-Kłapą opracował projekt „Nowa Huta od NATURY strony”.
Elżbieta Urbańska-Kłapa – animatorka edukacji ekologicznej i kultury ogrodniczej. Z wykształcenia inżynierka ogrodniczka i projektantka terenów zieleni. Prowadziła własną praktykę specjalizującą się w projektowaniu, zakładaniu i pielęgnacji zieleni. Kieruje Pracownią Animacji Ekologicznej w Ośrodku Kultury im. Cypriana Kamila Norwida w Krakowie. Działaczka Towarzystwa Ratowania Kultury w Nowej Hucie. Od wielu lat zaangażowana w ochronę Łąk Nowohuckich. Autorka i realizatorka szeregu inicjatyw ekologicznych dla młodzieży i dorosłych, m.in. „Młodym okiem na zieleń”, „Ogrody Nowej Huty”, „Pnącza dla Krakowa”, „Łąki Nowohuckie jakich nie znacie”. W 2020 roku wraz z Jarosławem Klasiem opracowała projekt „Nowa Huta od NATURY strony”. Interesuje się fotografią, historią Nowej Huty oraz rozwojem ruchów miejskich na rzecz zieleni publicznej.